Rak gruczołu krokowego, jak wynika ze statystyk, wciąż znajduje się w czołówce najczęściej diagnozowanych nowotworów złośliwych u mężczyzn. Zarówno zachorowalność, jak i umieralność rosną, mamy ok. 16 tys. nowych zachorowań w ciągu roku, ponad 5 tys. zgonów. Według Krajowego Rejestru Nowotworów na przestrzeni ostatnich 30 lat liczba zachorowań zwiększyła się aż siedmiokrotnie. Biorąc pod uwagę, że nowotwór ten dotyczy głównie osób starszych, a społeczeństwo się starzeje, te liczby będą się zwiększać. Rozmowa z prof. dr n. med. Tomaszem Demkow z Kliniki Nowotworów Układu Moczowego Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie. Jak obecnie wygląda sytuacja chorych na raka prostaty w Polsce? Diagnostyka, terapia? Pod koniec ubiegłego roku część chorych, z rakiem hormonozależnym opornym na kastrację, uzyskała dostęp do nowoczesnej terapii. Ale jedna jaskółka wiosny nie czyni… Zgodnie z Krajowym Rejestrem Nowotworów w 2017 r. w Polsce po raz pierwszy liczba nowych rozpoznań raka gruczołu krokowego (RGK) – 16 253 chorych – była największa w grupie mężczyzn, którzy zachorowali na nowo-twory złośliwe. Należy przewidywać, iż najwyższy odsetek – obecnie 19,7 proc. nowych chorych z potwierdzonym histopatologicznie rakiem gruczołu krokowego – będzie nadal się utrzymywał. W 2017 r. z tego powodu zmarło 5365 chorych. W Polsce dysponujemy wszystkimi metodami diagnostycznymi, które rutynowo wykorzystuje się w rozpoznawaniu RGK. Niestety problemem jest okres oczekiwania na wykonanie i prawidłowy opis badań, które decydują o sposobie leczenia. Chcę wspomnieć tylko o niektórych – ocenie mikroskopowej wycinków pobranych z gruczołu krokowego, wykonaniu i opisie badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa, wieloparametryczny rezonans magnetyczny. Jakość wyników zależy oczywiście od doświadczenia specjalistów interpretujących otrzymane dane oraz od czasu, którym dysponujemy, aby wynik był prawidłowo opisany. Na przykład ocena wieloparametrycznego rezonansu magnetycznego wymaga ok. 60 min. Z kolei badanie mikroskopowe tkanek lub narządów przesłanych do badania jest również czasochłonne, szczególnie gdy chcemy zachować europejskie bądź światowe standardy, narzucone przez towarzystwa naukowe. Z tego wynikałoby, że jeśli chodzi o diagnostykę, nie jest źle. Ale czy jest na tyle dobrze, że możemy mówić o sukcesach? Na pewno wiele zostało zrobione, ale też wiele pozostało do zrobienia. Za sukces należy uważać szeroką dostępność do oznaczania PSA (test, który został rozpowszechniony na początku lat 90. zeszłego stulecia), a także wprowadzenie i rozpowszechnienie nowych metod obrazowania narządu, jego anatomii i metabolizmu komórek, transrektalnej ultrasonografii (TRUS), wieloparametrycznego rezonansu magnetycznego, pozytonowej tomografii emisyjnej PET/CT. To także wprowadzenie jednolitego wystandaryzowanego systemu oceny mikroskopowej pobranej tkanki nowotworowej. Natomiast niewątpliwie diagnostyka nie jest jeszcze doskonała. Np. brakuje wysoce swoistego i specyficznego markera nowotworowego, gdyż niestety PSA nie spełnia tych kryteriów. Nadal nie możemy potwierdzić lub wykluczyć obecności komórek nowotworowych bez biopsji stercza, wciąż nie mamy możliwości rozpoznania i prognozowania leczenia chorych, mając do dyspozycji wyniki „płynnej biopsji” i nawet znając genom mężczyzny. W związku z tym nadal zbyt dużo mężczyzn jest niepotrzebnie leczonych radykalnie i narażanych przez to na szereg Część chorych leczymy niepotrzebnie, bo nie jesteśmy w stanie wskazać tych mężczyzn, którzy odnieśliby korzyść z leczenia radykalnego, nawet gdy mamy do dyspozycji wyniki ich badań genetycznych. W ciągu ostatnich lat wiele się zmieniło w terapii chorych na raka gruczołu krokowego. Sukcesy? Porażki? Czy może ani jedno, ani drugie? Generalnie można powiedzieć tak: w zależności od stopnia zaawansowania raka gruczołu krokowego obecnie dysponujemy szeregiem możliwości postępowania. Czasami jest to tylko aktywna obserwacja. Dotyczy to grupy chorych, u których wykonujemy okresowo badania, decydujące o dalszym postępowaniu. Gdy badania nie wykazują różnic w porównaniu z poprzednio wykonanymi, chory podlega dalszej aktywnej obserwacji. W terapii możemy zastosować brachyterapię, radykalną radioterapię ewentualnie z hormonoterapią, brachyterapię z radioterapią, radykalną prostatektomię, czyli chirurgiczne usunięcie stercza, pęcherzyków nasiennych i regionalnych węzłów chłonnych. Gdy komórki raka występują poza gruczołem krokowym, czyli mamy do czynienia z rozsianą postacią nowotworu, możemy zastosować hormonoterapię, chemioterapię, paliatywną radioterapię, paliatywne zabiegi chirurgiczne, podawać radioizotopy. Wszystkie te metody leczenia są w Polsce dostępne, ale niestety nie wszystkie w jednym ośrodku. A dla chorego sytuacja komfortowa jest wówczas, gdy wszystkimi możliwościami leczenia dysponuje jeden ośrodek onkologiczny. Np. onkolog kliniczny nie będzie stosował cytostatyków, gdy chory ma niewydolność nerek. Po odblokowaniu odpływu moczu z nerek przez urologa i normalizacji parametrów nerkowych można rozpocząć leczenie. To jeden z przykładów korzyści leczenia w wyspecjalizowanym ośrodku onkologicznym. A jak przedstawia się dostęp do terapii chorych na opornego na kastrację, nawrotowego raka prostaty? W Polsce grupa chorych na RGK, u których stwierdzono chorobę oporną na kastracyjny poziom testosteronu, ma możliwości leczenia praktycznie takie same jak w krajach o wysokich nakładach na ochronę zdrowia. Obecnie jedynie kabazytaksel nie jest dostępny do standardowego stosowania jako lek drugiego rzutu. W wielu krajach europejskich w terapii nowotworów coraz częściej wykorzystuje się roboty. U nas zabiegi z wykorzystaniem robotów, choć w niektórych ośrodkach możliwe, nie są finansowane przez NFZ. Niestety wieloletnie prośby środowiska urologów, a także chirurgów innych specjalności, o ogólnokrajowe uregulowanie problemu robotyzacji pozostaje bez echa. Należy podkreślić, że minimalnie inwazyjne metody leczenia chirurgicznego znacznie skracają pobyt chorego w szpitalu oraz pozwalają na jego szybszy powrót do codziennych aktywności. Jak Pana zdaniem wyglądamy, jeśli chodzi o leczenie raka prostaty, na tle krajów Unii Europejskiej? Pięcioletnie wskaźniki przeżyć chorych na raka gruczołu krokowego w Polsce wzrastają, ale niestety nadal mamy niższą średnią wykrywalność tego nowotworu i wyższy wskaźnik zgonów w stosunku do 26 krajów UE. Co wymaga zmian, żeby osiągać lepsze wyniki – i w diagnostyce, i w leczeniu raka prostaty? Bez zwiększonych nakładów finansowych na diagnostykę i leczenie niewiele da się zrobić. Dzięki tym nakładom będzie możliwy zakup nowoczesnego sprzętu, umożliwiającego wykonywanie minimalnie inwazyjnych metod leczenia, zwiększenie liczby personelu medycznego. Konieczne jest stworzenie zespołów ekspertów, najlepiej w jednym specjalistycznym ośrodku, gdzie chory będzie leczony od momentu diagnozy poprzez terapię do rehabilitacji. W trakcie spotkań ekspertów wchodzących w skład takich zespołów byłyby podejmowane decyzje o taktyce postępowania u konkretnych chorych – układany plan leczenia. Po wspólnym ułożeniu planu działania nie traciłoby się więc czasu na zastanawianie się, co dalej. Najgorszy, w mojej opinii, jest brak wzajemnej osobistej znajomości i poznania wiedzy oraz możliwości i doświadczenia innych specjalistów, czego konsekwencje ponoszą głównie pacjenci. Problemem wymagającym uregulowania jest też zmniejszenie obowiązków biurowych lekarzy, co, przy braku specjalistów, ma ogromne znaczenie. Lekarze powinni zajmować się przede wszystkim leczeniem, a nie tracić czas na wypełnianie arkuszy dokumentów niezbędnych do sprawozdawczości z działalności ośrodka. Rozmawiała Bożena Stasiak

Rak prostaty to drugi co do częstości nowotwór złośliwy u mężczyzn, ustępujący pod względem częstości jedynie nowotworowi płuca. Diagnozuje się go co roku u ponad 16 tysięcy mężczyzn w Polsce. Wskaźnik umieralności sięga nawet 50%, co stanowi piątą przyczynę zgonów. Choroby nowotworowe od wielu lat są największym wyzwaniem współczesnej medycyny. Powodzenie leczenia zależy od wielu czynników, jednakże jednym z najważniejszych jest stadium, w jakim został zdiagnozowany nowotwór. Im wcześniej uda się wykryć chorobę, tym większe są szanse na całkowite wyleczenie. Badania profilaktyczne pozwalają na wczesną diagnostykę nowotworów i wdrożenie optymalnego leczenia. Nowotwór na wczesnym etapie nie powoduje żadnych objawów lub też objawy te są często mylone z łagodnym rozrostem prostaty. Symptomy, na które należy zwrócić uwagę to częstomocz, pojawienie się krwi w moczu, utrudnione oddawanie moczu. Niepokojące powinny być również częste oddawanie moczu w czasie nocy (nokturia), uczucie niepełnego wypróżnienia czy też bóle w podbrzuszu. Każdy z takich objawów powinien zwrócić naszą uwagę i skłonić do wizyty u lekarza. Czynnikami ryzyka zachorowania na nowotwór prostaty są wiek, wywiad rodziny, otyłość, a także obciążenie genetyczne. Jak przebiega diagnostyka nowotworu? Diagnostyka nowotworów prostaty opiera się na badaniu fizykalnym oraz na oznaczeniu swoistego antygenu sterczowego (PSA). Lekarz w czasie badania fizykalnego ocenia wielkość prostaty oraz ewentualne zgrubienia, niesymetryczności czy też występujące guzki. W czasie wizyty pacjent powinien też otrzymać skierowanie na oznaczenie poziomu PSA całkowitego we krwi. Wartość stężenia PSA należy interpretować w połączeniu z wiekiem pacjenta, gdyż wartość ta rośnie w miarę starzenia się organizmu. Przyczyną jest naturalne zwiększenie objętości prostaty. PSA to glikoproteina powstająca w komórkach nabłonkowych prostaty, która jest uwalniana do krwioobiegu w wyniku jego uszkodzenia. Wzrost stężenia PSA obserwujemy w przebiegu łagodnego rozrostu prostaty, nowotworów prostaty, ale i też np. po biopsji gruczołu. W przypadku podwyższonego wyniku PSA całkowitego badanie powinno być uzupełnione o oznaczenie frakcji PSA niezwiązanej z białkami i określanej jako wolne PSA. W przypadku nowotworu prostaty stosunek pomiędzy wolnym PSA a PSA całkowitym jest niższy niż w przypadku łagodnego rozrostu. Wynik poniżej 0,25 (fPSA/tPSA) może być podstawą do skierowania pacjenta na biopsje gruczołu krokowego. Materiał pobrany w czasie biopsji analizuje się pod kątem obecności komórek nowotworowych podczas badania histopatologicznego. Od jego wyniku zależy dalsze postępowanie terapeutyczne. Dlaczego tak ważne jest profilaktyczne wykonywanie oznaczenia PSA wolnego po 40. roku życia? Europejskie Towarzystwo Urologiczne zaleca, aby badanie stężenia PSA wykonać po raz pierwszy w wieku 40-45 lat. U mężczyzn z początkowym stężeniem PSA <1 ng/ml kolejne oznaczenie można wykonać po 8 wartości wyższej niż 1 ng/ml u panów w wieku 45-59 lat oraz wyższej niż 2 po 60 kolejne oznaczenia powinno się wykonywać z częstotliwością co 2-4 stężenia PSA u pacjentów po 75. roku życia nie jest zalecane, gdyż wiąże się z bardzo dużym ryzykiem wykrycia choroby nieistotnej klinicznie i wszelkimi tego konsekwencjami. Każdy wyniki badania PSA należy skonsultować z urologiem. Badania dostępne w ofercie ALAB laboratoria PSA całkowity – sprawdź szczegóły!PSA wolny – sprawdź szczegóły!Pakiet mężczyzny 40+ (zawiera 16 badań) – sprawdź szczegóły! Czy badania genetyczne również mogą być przydatne do oceny ryzyka zachorowania na raka prostaty? Rak prostaty może być związany z obciążeniem genetycznym. U około 5 – 10% pacjentów rak gruczołu krokowego jest dziedziczny, natomiast u młodych pacjentów (poniżej 55 aż 40% nowotworów prostaty jest związanych z obciążeniem genetycznym. Mutacje w genach BRCA1/2, CHECK2, czy NSB1 nawet kilkukrotnie zwiększają ryzyko wystąpienie nowotworu prostaty u pacjentów w młodszym wieku. Kiedy powinniśmy się zgłosić na badanie genetyczne? Istotnym czynnikiem genetycznym jest występowanie raka prostaty u członków rodziny. Powinniśmy też zachować czujność w przypadku wystąpienia nowotworów piersi czy jajnika w rodzinie pacjenta, gdyż mutacje w genie BRCA1 powodują zwiększenie ryzyka na zachorowanie nowotworu piersi u kobiet. W przypadku podejrzenia o obciążenie genetyczne, pacjent powinien skorzystać z konsultacji lekarza genetyka, który prawidłowo oceni stopień ryzyka i skieruje na odpowiednie badanie. Szczegóły badań genetycznych w diagnostyce ryzyka wystąpienia nowotworu prostaty znajdziesz w ALAB laboratoria: Panel NGS – rodzinne uwarunkowanie nowotworem piersi, jajnika i prostaty, analiza przesiewowa sekwencji kodującej genów BRCA1 i BRCA2 z wykorzystaniem NGSPredyspozycja dla mężczyzn (bad. przesiewowe) – rodzinna postać nowotworów prostaty, ​piersi, jelita grubego,​tarczycy, płuca, nerki, czerniaka (najczęstsze mutacje w genach BRCA1/2,​CHEK2, NBN, HOXB13, CDKN2A)

Rak prostaty zajmuje w Polsce niechlubne pierwsze miejsce wśród najczęściej wykrywanych u mężczyzn chorób nowotworowych, zbierając corocznie śmiertelne żniwo w postaci 5,5 tys. męskich istnień. Choroba ta najczęściej dotyka mężczyzn w wieku powyżej 60 roku życia w którym przypada 87% zachorowań, a większość z nich

Maris Meżeckis, radioterapeutka z Centrum Radiochirurgii Stereotaktycznej Sigulda. Co 41 sekund na świecie diagnozowany jest nowy przypadek raka prostaty. W listopadzie na całym świecie toczy się „męska” akcja Movember – Vusopad. Wśród zaawansowanych części seksu „silnego”, dbających o swoje zdrowie, od ponad 10 lat istnieje tradycja, aby w listopadzie nie golić wąsów – i tym samym zwracać uwagę na kwestię zdrowia mężczyzn. W tym miesiącu na całym świecie odbywają się kampanie uświadamiające na temat zdrowia mężczyzn i zbierane są datki dla organizacji badających raka prostaty. Ta choroba, zdaniem lekarzy, jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych, które czają się u mężczyzn. Ten rak jest podstępny, ponieważ może nie objawiać się przez długi czas. A biorąc pod uwagę fakt, że na Ukrainie trend dbania o zdrowie dopiero nabiera rozpędu, rak prostaty wykrywany jest w naszym kraju głównie na ostatnich etapach, kiedy leczenie wymaga dużo czasu i pieniędzy. Dlaczego ważne jest, aby mężczyźni zwracali większą uwagę na swoje zdrowie, u których występuje ryzyko raka prostaty, jak zapobiegać chorobie oraz skutecznie i skutecznie ją leczyć – czołowy europejski specjalista radioterapii raka prostaty, radioterapeuta Centrum Stereotactic Radiosurgery powiedział Ukrinform dr Maris Mežetskis z Łotwy. Listopad, to miesiąc informowania mężczyzn o takim problemie jak rak prostaty. Dlaczego ten temat jest teraz istotny? Z powodu rosnącej zachorowalności na raka prostaty? Generalnie listopad to miesiąc informowania mężczyzn o możliwych problemach zdrowotnych, aw szczególności – o raku prostaty. Inicjatywa ta została po raz pierwszy przeprowadzona w 2003 roku w Australii pod angielską nazwą Movember lub Mustache (mo – australijski slang „moustache” i listopad – listopad). Głównym mottem Mobember jest „Zmieńmy oblicze męskiego zdrowia”, dlatego co roku w listopadzie mężczyźni zapuszczają wąsy, zwracając uwagę na świadomość, wczesną diagnostykę i leczenie tej choroby; medyczne, społeczne, kulturowe aspekty raka prostaty, a także problemy życia seksualnego i starzenia się mężczyzn. Pilność tego problemu wynika z ogólnej tendencji do wzrostu częstości występowania tej choroby na całym świecie. Tak więc co 41 sekund na świecie diagnozowany jest nowy przypadek raka prostaty, w 2018 roku raka prostaty zdiagnozowano u ponad 1,3 miliona pacjentów, około 350 tysięcy mężczyzn umiera co roku na raka prostaty na całym świecie. Chociaż prawdziwe przyczyny raka są nadal nieznane, jednym z głównych czynników powodujących raka prostaty jest wzrost liczby starszych mężczyzn na całym świecie, ponieważ zdecydowana większość przypadków raka prostaty jest diagnozowana u pacjentów w wieku powyżej 65 lat. Udoskonalenie metod diagnostycznych ułatwia również wczesną diagnostykę i wykrywanie większej liczby pacjentów z rakiem prostaty. Według Ukraińskiego Rejestru Nowotworów, w naszym kraju w 2017 roku na raka prostaty zachorowało 7495 osób, a zmarło 3295 osób, co daje współczynnik zachorowalności na poziomie 44,8 i śmiertelność 19,7 przypadków na 100 tys. Mężczyzn. Czy to duże liczby? Czy są wyższe, czy na poziomie światowych wskaźników? W Unii Europejskiej rak prostaty zajmuje pierwsze miejsce wśród najczęściej rozpoznawanych nowotworów u mężczyzn. Ale w różnych krajach Unii Europejskiej – różne wskaźniki zachorowalności. Na przykład w Europie Północnej (Szwecja, Norwegia, Finlandia) zapadalność na raka prostaty jest jedną z najwyższych na świecie i wynosi 85,7 przypadków na 100 tys. Mężczyzn, ale śmiertelność jest niższa niż na Ukrainie i wynosi 13,5 przypadków na 100 tys. mężczyźni. 100 tysięcy mężczyzn. Podobna sytuacja – w Europie Południowej (Włochy, Grecja, Hiszpania) – wysoki wskaźnik wykrywalności raka prostaty: zachorowalność wynosi 60,7 przypadków na 100 tys. Mężczyzn, ale śmiertelność z powodu raka prostaty należy do najniższych na świecie i wynosi zaledwie 7 , 9 osób na 100 tys. Mężczyzn. Jest to wynikiem wczesnego wykrycia choroby i skutecznego jej leczenia w stadium I-II raka. Niestety na Ukrainie i w innych krajach poradzieckich rozpoznanie raka prostaty u prawie jednej czwartej pacjentów ustala się w IV stadium choroby, kiedy występują odległe przerzuty i prawdopodobieństwo radykalnego leczenia jest znacznie mniejsze. Zdajemy sobie sprawę z sytuacji w Twoim kraju, ponieważ pacjenci z Ukrainy z pierwotnym, nawrotowym lub oligoprzerzutowym rakiem prostaty są często badani i leczeni w naszym kraju, na Łotwie, w Centrum Radiochirurgii Stereotaktycznej Sigulda, na najnowocześniejszym Urządzenie radiochirurgiczne CyberK6 CyberNi6. W naszym zespole pracuje również dr Vladyslav Buryk, ukraiński ekspert w dziedzinie radiochirurgii. Jakie mogą być pierwsze oznaki choroby, które można wykryć na tym etapie? We wczesnych stadiach rak prostaty często występuje bez dolegliwości. Często pierwsze oznaki które mogą wystąpić z powodu rozprzestrzeniania się złośliwego guza. Jednak w większości przypadków dolegliwości są związane ze współistniejącymi łagodnymi chorobami prostaty (rozrost, gruczolak prostaty). Mogą one bobjawy podrażnienia – częste oddawanie moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, spastyczne lub bolesne odczucia w kroczu; objawy opóźnienia – trudności w oddawaniu moczu, przerywany lub rzadki strumień moczu, zatrzymanie moczu. Żaden z powyższych objawów nie jest specyficzny dla raka prostaty, ale konsultacja z urologiem i dodatkowe badanie, szczególnie u mężczyzn powyżej 55 roku życia oraz w przypadku predyspozycji dziedzicznych, pozwala wykryć raka – nawet we wczesnych stadiach jego rozwoju. Tylko około połowa pacjentów ma raka w stadium I-II w momencie rozpoznania. Większość pacjentów z nowo zdiagnozowanym rakiem prostaty na Ukrainie miało stadium III-IV i miało miejscowe lub odległe przerzuty do węzłów chłonnych, płuc, wątroby i tkanki kostnej. W takich przypadkach choroba może najpierw objawiać się bólem miednicy, kręgosłupa, żeber, kości, obecnością krwi w moczu i płynie nasiennym (krwiomocz, hemospermia), bolesnym wytryskiem, utratą apetytu, masy ciała i będzie wymagała długotrwałego terminem leczenie paliatywne lub objawowe, które niestety nie zawsze kończy się sukcesem. Kto jest zagrożony? Mężczyźni w jakim wieku są najbardziej narażeni na raka prostaty? Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne zaleca, aby wszyscy mężczyźni w wieku od 55 do 69 lat omawiali potrzebę raka prostaty ze swoim lekarzem. W końcu wiek pacjentów jest jednym z głównych czynników ryzyka, a wraz ze wzrostem średniej długości życia mężczyzn zwiększa się prawdopodobieństwo raka prostaty: ponad 75% przypadków raka prostaty rozpoznaje się u mężczyzn powyżej 65 roku życia, ze względu na związane z wiekiem zmiany w tło hormonalne i więcej prawdopodobieństwa onkologicznej degeneracji komórek prostaty. Prawdopodobieństwo zachorowania na raka prostaty jest prawie 10 razy większe u mężczyzn, którzy mają trzech krewnych cierpiących na tę chorobę. Ważną rolę odgrywają również funkcje żywieniowe. Na przykład mężczyźni, którzy jedzą głównie tłuste potrawy, są 2 razy bardziej narażeni na raka prostaty niż mężczyźni o zrównoważonej diecie. W przemyśle gumowym ważne są również czynniki środowiskowe i szkodliwe warunki pracy, takie jak praca z kadmem.

rak prostaty u 30 latka